Zit een beperking niet gewoon in een proces?

Deze week was ik op weg samen met dochterlief naar haar school van volgend jaar, MBO constructiewerker om opgeleid te worden tot siersmid. Het was een gesprek over het passend onderwijs wat de school mijn dochter ivm ASS (autisme) en TOS (taalontwikkelingsstoornis) gaat bieden. In de auto vertelde mijn dochter mij dat ze de term “beperking” zat is. Ze wilde daar graag iets anders voor verzinnen. Een bekend geluid, van doven hoor ik ook dat ze de term “Auditief beperkt” kwetsend vinden.

En daarover nadenkend is het ook raar. Want wie of wat is nou eigenlijk beperkt? Is dat een autist die prima werkt als de samenwerking afgestemd is op alle partijen? Is een dove beperkt als er in het gesprek gezorgd wordt dat beide partijen elkaar kunnen begrijpen? Nee, dan zijn ze niet beperkt… Dus iemand is alleen beperkt als het proces waarin iemand zit niet passend is? Dan is eigenlijk een proces beperkt en alleen als niet iedereen bij machte is om zich aan te passen. Het mooie van deze gedachtegang is dat het iedereen, betrokken bij het proces, verantwoordelijk maakt voor het wegnemen van de beperking binnen het proces.

Voorbeeld: In een gesprek moet je er beiden voor zorgen dat het gesprek goed verloopt, aanpassen doen we altijd; spreken we met een kind, doe je dat anders dan dat je tegen een volwassenen spreekt. Spreek je met een buitenlander en spreek je die taal niet, zorg je ervoor dat je elkaar kan verstaan, door uitbeelden, aanwijzen, google translate (zo heb ik wijn gekocht in Frankrijk), naar elkaar kijken en elkaar lezen…. De Franse dame die ik “sprak” om wijn te kopen, kan ik moeilijk beperkt noemen omdat zij geen Nederlands spreekt, ik spreek geen Frans maar voel me ook niet beperkt. Ons proces was wat beperkt, maar door inspanning van ons beiden kwamen we er wel.

Leg dat principe eens op een gesprek met een dove. Waarom is een dove beperkt? Omdat jij geen gebarentaal spreekt? Dat is best raar, want die Franse dame is niet beperkt. Als we het proces beperkt noemen en ieder in dat proces verantwoordelijk maken voor het laten slagen van het proces, dan ligt de bal niet meer voor 100% bij de dove, dan moeten we allemaal aan de bak om ons doel te behalen. Een van mijn dove volleybalspeelsters wilde deze week wel volleyballen bij een regulier team, maar de tolk zei op het laatste moment af. Zij wilde wel gaan trainen, maar wist niet zeker of de trainer en het team het aandurfden…. Zij voelde zich enorm verantwoordelijk voor het proces, terwijl zij daar natuurlijk niet alleen in was. Na wat afstemming is het prima gegaan omdat iedereen een eigen verantwoordelijkheid nam in het proces.

Mijn dochter heeft in de samenwerking wat nodig. Niet eens veel. En ze kan het prima zelf benoemen. Niet te lang uitleggen (nog een aandachtspuntje voor mij), even de tijd nemen om alles te verwerken, dan gaat het prima. Wederom een proces wat aan 2 kanten aangepast moet worden en dan is er geen beperking. Ik heb ooit mogen samenwerken met een briljante ICT tester… met autisme. Daar ontstond ook pas een beperking in het proces van samenwerken als je de norm van normaal op jezelf legde.

Toe ik dit aan mijn dochter uitlegde was ze blij en ze wil graag dat dit een trend wordt, processen zijn beperkt, mensen zijn bijzonder. Allemaal! “Want, wie heeft ooit bepaald wat normaal was?”, vroeg ze me uiteindelijk….

Daar moet ik nog even over verder denken. Heerlijk die gedachtegang van mensen met een bijzonder brein met een sausje autisme.