Bijzonder Normaal

Bijzonder Normaal

Zit een beperking niet gewoon in een proces?

Deze week was ik op weg samen met dochterlief naar haar school van volgend jaar, MBO constructiewerker om opgeleid te worden tot siersmid. Het was een gesprek over het passend onderwijs wat de school mijn dochter ivm ASS (autisme) en TOS (taalontwikkelingsstoornis) gaat bieden. In de auto vertelde mijn dochter mij dat ze de term “beperking” zat is. Ze wilde daar graag iets anders voor verzinnen. Een bekend geluid, van doven hoor ik ook dat ze de term “Auditief beperkt” kwetsend vinden.

En daarover nadenkend is het ook raar. Want wie of wat is nou eigenlijk beperkt? Is dat een autist die prima werkt als de samenwerking afgestemd is op alle partijen? Is een dove beperkt als er in het gesprek gezorgd wordt dat beide partijen elkaar kunnen begrijpen? Nee, dan zijn ze niet beperkt… Dus iemand is alleen beperkt als het proces waarin iemand zit niet passend is? Dan is eigenlijk een proces beperkt en alleen als niet iedereen bij machte is om zich aan te passen. Het mooie van deze gedachtegang is dat het iedereen, betrokken bij het proces, verantwoordelijk maakt voor het wegnemen van de beperking binnen het proces.

Voorbeeld: In een gesprek moet je er beiden voor zorgen dat het gesprek goed verloopt, aanpassen doen we altijd; spreken we met een kind, doe je dat anders dan dat je tegen een volwassenen spreekt. Spreek je met een buitenlander en spreek je die taal niet, zorg je ervoor dat je elkaar kan verstaan, door uitbeelden, aanwijzen, google translate (zo heb ik wijn gekocht in Frankrijk), naar elkaar kijken en elkaar lezen…. De Franse dame die ik “sprak” om wijn te kopen, kan ik moeilijk beperkt noemen omdat zij geen Nederlands spreekt, ik spreek geen Frans maar voel me ook niet beperkt. Ons proces was wat beperkt, maar door inspanning van ons beiden kwamen we er wel.

Leg dat principe eens op een gesprek met een dove. Waarom is een dove beperkt? Omdat jij geen gebarentaal spreekt? Dat is best raar, want die Franse dame is niet beperkt. Als we het proces beperkt noemen en ieder in dat proces verantwoordelijk maken voor het laten slagen van het proces, dan ligt de bal niet meer voor 100% bij de dove, dan moeten we allemaal aan de bak om ons doel te behalen. Een van mijn dove volleybalspeelsters wilde deze week wel volleyballen bij een regulier team, maar de tolk zei op het laatste moment af. Zij wilde wel gaan trainen, maar wist niet zeker of de trainer en het team het aandurfden…. Zij voelde zich enorm verantwoordelijk voor het proces, terwijl zij daar natuurlijk niet alleen in was. Na wat afstemming is het prima gegaan omdat iedereen een eigen verantwoordelijkheid nam in het proces.

Mijn dochter heeft in de samenwerking wat nodig. Niet eens veel. En ze kan het prima zelf benoemen. Niet te lang uitleggen (nog een aandachtspuntje voor mij), even de tijd nemen om alles te verwerken, dan gaat het prima. Wederom een proces wat aan 2 kanten aangepast moet worden en dan is er geen beperking. Ik heb ooit mogen samenwerken met een briljante ICT tester… met autisme. Daar ontstond ook pas een beperking in het proces van samenwerken als je de norm van normaal op jezelf legde.

Toe ik dit aan mijn dochter uitlegde was ze blij en ze wil graag dat dit een trend wordt, processen zijn beperkt, mensen zijn bijzonder. Allemaal! “Want, wie heeft ooit bepaald wat normaal was?”, vroeg ze me uiteindelijk….

Daar moet ik nog even over verder denken. Heerlijk die gedachtegang van mensen met een bijzonder brein met een sausje autisme.

 

 

Zijn we verzekerd tegen samendoen?

Zijn we verzekerd tegen samendoen?

StoplichtZijn we verzekerd tégen samendoen?

Gisterenavond stond mijn man met motorpech in niet de beste wijk van Utrecht. Hij had net mijn dochter opgehaald van een schoolfeest en strandde bij een stoplicht om ongeveer half elf. Gelukkig is hij aangesloten bij een hulpdienst en goed verzekerd, dus wachten op hulp. Dat zou volgens de telefooncentrale ongeveer drie kwartier duren, in de praktijk werd dat anderhalf uur in de kou.

Het bijzondere aan de situatie was dat meerdere (allochtone) voorbijgangers stopten om hulp aan te bieden. De één wist erg veel van motoren en wilde wel even kijken, de ander wilde hem wel naar huis brengen (“dat kost wel geld hoor”). Steeds antwoordde mijn man “Nee, dank je. Ik ben verzekerd en er komt iemand aan”. Als reactie krijg hij: “o ja verzekeren, daar doen wij niet aan”.

Ik hoorde zijn verhaal aan en was gecharmeerd van het vriendschappelijke en sociale gebaar van de voorbijgangers. Een stukje zelfreflectie liet mij inzien dat ik dat nooit doe. Ik stop nooit. Ik denk altijd, er is vast wel een hulpdienst onderweg. Wat zou ik doen als dat niet zo vanzelfsprekend was? Zou ik dan hulpvaardiger zijn? Ik denk van wel… ben ik daar een uitzondering in? Ik denk van niet…

Betekent dat dat onze luxe positie om ons tegen alles te verzekeren ons minder laat verenigen? Vroeger toen er nog geen werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsuitkering was kon je bij de gemeenschap terecht voor hulp als je aangesloten was bij een kerkgenootschap. Zo zijn er meer voorbeelden…

Is samendoen geen noodzaak meer omdat we het afkopen? En is het dan zo eenvoudig dat we weer meer tot samendoen komen als we het minder afkopen?

 

A sense of belonging – Ik hoor erbij dus ik besta

A sense of belonging – Ik hoor erbij dus ik besta

A sense of belonging is een prachtige Engelse term. In het Nederlands hebben we geen eenduidige term voor wat het veel omvattende “a sense of belonging” betekent. Kort door de bocht kan je ervan uitgaan dat het erop neerkomt dat je het gevoel hebt dat je ergens bij hoort. Bij een groep mensen in welke vorm dan ook en dat je iets deelt met deze mensen. Een passie, een hobby of interesse, een geloof of een overtuiging. Dit gemeenschappelijke gevoel zorgt ervoor dat mensen zich verenigen. Vroeger was dat voornamelijk in de kerk daarna in een vakbond, nu is dat in een sport of cultuur vereniging maar ook binnen bedrijven zie je mensen zich in grotere of kleinere mate verenigen. Van de vakgroepen tot de personeelsvereniging tot altijd dat zelfde groepje mensen wat samen gaat lunchen.

Sense – gevoel / verstand / besef

Belonging – behorend / saamhorigheid

A Sense Of Belonging

Gevoel van saamhorigheid

Zich thuis voelen

Deel uitmaken van

Gevoel van verbondenheid

Het gevoel erbij te horen

Besef van gemeenschappelijkheid

Gevoel van geborgenheid

Betrokken voelen bij

Voor mensen is het belangrijk dat zij het gevoel hebben ergens bij te horen. Maslov heeft dat in zijn piramide direct na veiligheid en zekerheid geplaatst.

De oorsprong van het verenigen kan zijn doordat de groep ergens naartoe wil bewegen (het grote ideaal beeld zoals een kampioenschap of een betere wereld) of ergens vanaf wil bewegen (vechten tegen ongelijkheid of een gemeenschappelijke vijand). De meest constructieve beweging is naar een gemeenschappelijk ideaal. Dat laat mensen in hun fysieke en mentale kracht bewegen.

Verenigen ontstaat uit geloof

Geloof in een product of dienst (fans)

Geloof in een leider (sektes, politiek, bedrijven met een sterke inspirerende leider)

Geloof in een denkwijxze / filosofie

Geloof in een religie

Spontaan verenigen door een gemeenschappelijke vijand:

Wat gebeurt er in Nederland als er 270 containers voor de kust een schip vallen? Die ONS mooie Waddeneiland en strand bedreigen. We zetten gemeenschappelijk onze schouders eronder.  We hebben een Gemeenschappelijke vijand (de containers).  Een goede reden om samen onze schouders eronder te zetten. Ongeorganiseerd, maar enorm krachtig. Een gemeenschappelijke vijand kan ook zich op een andere manier manifesteren: denk aan de onderdrukker in de oorlog die bracht het verzet samen. Maar ook de leraar op school, de manager in het bedrijf, de concurrent…. Allemaal redenen om te verenigen en samen tot actie te komen. Daarbij is het gedeelde belang belangrijk maar dat mag niet te ver weg staan van het persoonlijke belang.

Managen van verenigde groepen

Het managen van een spontaan verenigde groep mensen kan een klus zijn, ze gedragen zich vaak als een zwerm vogels. De acties ontstaan zonder begin of einde, zonder leider of aanspreekpunt, maar wel als een organisch geheel. Als organisatie is het managen van verenigde groepen mensen van groot belang. De communitymanager of vrijwilligersmanager heeft het daarbij nog iets lastiger dan een personeelsmanager vanwege de ontbrekende hiërarchische verhouding. Maar ook de personeelsmanager heeft niet altijd grip op de verenigde groep binnen het bedrijf. Toch is het goed mogelijk om de kracht uit de groep om te zetten in effectiviteit voor de organisatie.

Betrokkenheid

Belangrijk punt is dat de groep mensen betrokken moet worden bij de organisatie. Menig manager of verenigingsbestuurder klaagt over de mate van betrokkenheid. We horen zo vaak “Wij eisen dat onze mensen betrokken zijn”. Maar dat kan helemaal niet. Je kan geen knop omzetten om je dan opeens betrokken te zijn. Je kan pas betrokken zijn als je je betrokken voelt en dat voel je pas als je betrokken wordt. Als je ideeën geen grond raken, er niet naar je mening geluisterd wordt, je niet mag interacteren, ben je niet betrokken

Procesbegeleiding bij processen over verenigen
Waarom is procesbegeleiding effectief in processen omtrent verenigen? Verenigen is van mensen die het aangaat, het werkt dus niet als je iets oplegt. Beter werkt het de betrokkenen mensen zelf aan het woord te laten. Als deze mensen zich gehoord voelen zorgt dat voor de verbinding met het doel of thema. Zie het als cocreatie van een mening van de betrokken groep. De procesbegeleider zorgt ervoor dat iedereen in de groep veilig genoeg is om te zeggen wat hij of zij wil, haalt met passende werkvormen de meningen boven water en vat deze samen. Je zou het dus ook de procesbewaker mogen noemen. De bewaker van het proces én van de mensen die deelnemen.

De dialoog der doven?

De dialoog der doven?

De dialoog der doven?

De dialoog der doven? Even serieus….

Ik lees deze uitspraak cq vergelijking steeds vaker in artikelen en het is wel de meest foute vergelijking die ik ooit gehoord heb. Zonder uitzondering wordt deze vergelijking namelijk gebruikt voor een dialoog waarin niet naar elkaar geluisterd wordt. Bij mijn project Grow2Work heb ik al gezien dat de samenleving maar weinig weet van doven (en slechthorenden). En Onbekend maakt Vooroordeel en daarmee Onbemind. Zo’n intens foute vergelijking is daar een sprekend voorbeeld van. Je zou eens moeten kijken naar de prachtige intensiviteit van een dialoog tussen doven. Ik kijk jaloers naar de interesse en 100% focus. Sterker nog, ik werk in teamsessies met horenden tegenwoordig steeds vaker met de praatstok van de indianen om zo het niveau van de gesprekken tussen doven te benaderen.

Ga (als horende) eens het gesprek aan met een dove. Ze trekken je echt het gesprek in. Even denken aan de boodschappenlijst of je appje checken is er echt niet bij. Van mij mag “de dialoog der doven” blijven bestaan, graag zelfs. Maar dan met de betekenis dat je je even echt hebt hebt gecommitteerd aan een gesprek, volledige aandacht voor elkaar hebt gehad.

Kunnen we dat afspreken?